سعید فانیان مدیر اسبق شبکه جام جم در گفت‌وگو با خبرنگار رادیو و تلویزیون صبا، درباره تغییر نحوه پخش این شبکه جهانی اظهار کرد: به نظرم این که شبکه‌ای را از پخش ماهواره‌ای بردارند و مسیر برادکست را به پخش اینترنتی تبدیل کنند همان مسیر بستن یک شبکه است. این حرکت نه تنها کار جایگزین نیست بلکه محدود کننده شدیدی هم برای شبکه جام جم است. اگر جمع بندی صداوسیما این است که شبکه در شرایط مطلوبی نیست باید کمک کند این شرایط برای مخاطبان و خودش مطلوب شود. اگر معتقد است شبکه نسبت به سنوات پیش ریزش مخاطب داشته است که می توان گفت بنا بر سخنان رییس فعلی صداوسیما پیمام جبلی و برخی مدیران دیگر وضعیت مخاطبان شبکه های دیگر داخلی نیز در این سالها ریزش داشته است. اگر هم بحث صرفه جویی است، می‌توانند صرفه جویی را از شبکه‌های موازی که وجود دارند و برنامه مشابه پخش می‌کنند و شرایط خوبی هم ندارند، آغاز کنند. بحث این است که رویکرد شبکه جام جم متفاوت است، شاید تعدادی از شبکه‌های داخلی با رویکردی یکسان و مشابه کار می کنند، اما شبکه جام جم در بدو تاسیس قرار بوده که رویکرد متفاوتی داشته باشد و مخاطبان هدفش نیز متفاوت تعریف شده‌اند.
او افزود: این تغییر رویه به مخاطبان خارج از کشور کمکی نمی‌کند، بستر اینترنت به دلایل متعددی نمی‌تواند کارساز باشد. مخاطبان برنامه‌های ایرانی در خارج از کشور یکسری نیازها دارند که وجه تمایز این شبکه و جزئی از امتیازات این شبکه در گذشته این بوده است که جام جم توانسته است به نیازهای مخاطبان پاسخ دهد. این شبکه در سنوات اولیه از طریق برنامه زنده به حل مشکلات در حوزه های مختلف می پرداخت و پاسخگو بود، علاوه بر فیلم و سریال و برنامه های سرگرمی و ورزشی با دسترسی آسان روی قاب شفاف تلویزیونی بود که در خانه خانواده های ایرانی خارج از کشور پخش می شد. اینترنتی شدن فرمول جایگزین نیست و همچنین تغییر ساده ای هم نیست بلکه توقف کامل شبکه است و با اصل این موضوع مخالفم و این تصمیم را نیز کارشناسانه نمی دانم.
مدیر اسبق شبکه جهانی جام جم گفت: استفاده از اینترنت در مواقعی است که شبکه ها برای اطلاع رسانی از سایت هایی که دارند، بهره می برند. در ابتدا تاسیس سایت شبکه جام جم آن را به عنوان یک ابزار معین، کمک کننده و همراه می دانستیم که فعالانه برای اعلام برنامه ها، نظرسنجی ها و اطلاع رسانی مورد استفاده قرار می گرفت نه برای اینکه از آن طریق برنامه پخش کنند چرا که اگر هم برنامه ای در سایت پخش می کردند دیده نمی شد. من در هیچ کجا و در هیچ کشوری ندیدم که شبکه ای تعریف شده با زبان اصلی از ماهواره برداشته شود و به صورت دیگری به پخش ادامه دهد. حتی در کشورهای توسعه یافته که امکان دسترسی از شبکه به اینترنت وجود دارد هم این کار را نمی کنند. ما که در داخل ایران با چنین معضلات اینترنتی رو به رو هستیم چطور می خواهیم چند هزار نفر را به صورت همزمان در یک پخش زنده آنلاینی پشیبانی کنیم، ما اصلا چنین اینترنت پرقدرتی نداریم.
فانیان تصریح کرد: باید سازوکار از ساختار های داخلی باشد و این بسترسازی برای کار برادبند فراهم شود و امیدوارم این شبکه بتواند بخش اعظمی از نیازهای مخاطبان را پاسخگویی کند. شاید در سالهای آینده کشورهای دیگر هم این کار را کنند اما صداوسیما اشتباهاتی می کند و بداند که در پخش اینترنتی ضعف شبکه بیشتر خود را نشان خواهد داد.
او ادامه داد: ابزاری که ما برای ارتباط با مخاطبان در طول دوران مدیریت شبکه جام جم داشتیم شامل تلفن، فکس، ایمیل و سایت شبکه بود. روی سایت درمورد برنامه ها نظرسنجی می شد و حتی انتخابی بین برنامه های مختلف هم گروه با فرجه زمانی مشخص گذاشته می شد تا مخاطبان بتوانند نظر دهند و براساس همین نظرخواهی ها در آی پی هایی که مشخص بود از خارج از کشور است، آگاهانهپیش می رفتیم. همچنین برای نظرسنجی مکتوب کاری که می‌توانسیتم کنیم آن بود که در ورودی کشور یعنی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) از ایرانیانی که به کشور می‌آمدند، در فاصله ای که بارهایشان بیاید نظرسنجی می کریم و فرم‌هایی را به افراد می دادیم؛ این ها کارهای خود شبکه بود اما مرکز تحقیقات صداوسیما نیز در چند نوبت این کار را با اعزام تیم نظرسنجی به تعدادی از کشورها انجام می‌داد و با فرمول‌هایی که داشت، آمارها و داده‌ها را به شبکه می‌فرستاد.
فانیان ضمن بیان اینکه در نظرسنجی که مربوط به سال ۱۳۸۶ بود سازمان تحقیقات اعلام کرد که شبکه جام جم ۷۰% بین ایرانیان خارج از کشور بیننده داشته است، اذعان داشت: اینگونه درباره نوع برنامه ها نیز به لحاظ محتوایی که حالا مذهبی، ورزشی، خانوادگی، علمی، اجتماعی و… باشند نقاط ضعف و قوت در درخواست ها و نقدها مشخص می شد. از آن مقطع به بعد اتفاقات زیادی برای این شبکه افتاد، یکی آن بود که شبکه‌های ماهواره‌ای به صورت ویژه ای افزایش یافتند و بعضی از شبکه‌های پر قدرت تری مثل BBC فارسی و بعدا من‌وتو و ایران‌اینترنشنال اضافه شدند با اینکه دو شبکه پرقدرت در فضای خبری فعالیت می‌کردند اما بازهم رقیب جام جم نبودند چرا که جام جم برنامه‌های عام و اجتماعی پخش می کرد اما تعداد شبکه ها رفته رفته زیادتر شد و بحث ریزش مخاطب به خاطر جوی در میان ایرانیان خارج از کشور ایجاد شد و در سال های اخیر در چند نوبت محل پخش و فرکانس های این شبکه تغییر کرد و به خاطر تحریم و اتفاقات دیگر رویکرد متفاوتی به خود گرفت. همراه با همه اینها ضعف‌های مدیریتی در طول زمان و کم شدن پشتیابی از درون سازمان شبکه باعث شد به این میزان از مخاطب برسیم که اگر این شبکه بخواهد روی اینترنت بیاید همین مخاطبان خود را نیز از دست میدهد.
او پیشنهاد داد: می‌بایست یک مقدار توجه سازمان صداوسیما به مخاطبان خارج از کشور بیشتر شود در مجموع برنامه ریزی های داخل کشور نمایان گر این است که توجهی که باید به ایرانیان خارج از کشور شود در این دولت و دولت های قبلی صورت نگرفته سات و یکی از ابزار توجه به مسائل ایرانیان خارج از کشور همین شبکه جام جم بوده است که اگر با قدرت و جغرافیای پخش، برنامه های قوی تر و پاسخگو تر برای نیازهای ایرانیان خارج از کشور بسازد موفق خواهیم بود. همچنین تیم های برنامه ساز شبکه می توانند ازحضور هنرمندان و مجریانی که در گذشته با این شبکه در تعامل بودند استفاده کنند و درصدد جلب پشیبانی باشند. همیشه در زمان ما یک واحد مستقل به اسم امور مخاطبان فعالیت داشت و ارتباطات صمیمی بین مخاطبان با این شبکه شکل گرفته بود، خیلی ها بودند که از ما خوششان نمی‌آمد اما نسبت به برنامه‌ها مشتاق بودند، به نظر میتوان با استفاده از این واحد تعاملات را افزایش داد. به هر حال مخاطب فارسی‌زبان خارج از کشور به زبان فارسی، تنوع، تفریحات، وطن و آب و خاک مادری علاقه نشان میدهد و حس نوستالژیکی برایش تداعی میشود؛ این واحد ارتباط با مخاطبان خیلی میتواند سازنده باشد.
فانیان در پایان عنوان کرد: اگر کارشناسان و ایرانیان خارج از کشور شرایط و خاصیت برادکست ماهواره‌ای را بدانند و در جریان گذشته شبکه باشند و نمونه کارها و تعاملات قبلی را ببینند احتمالا نظرشان متفاوت با من نیست. متاسفانه معقوله ایرانیان خارج از کشور یک مسئول و تشکیلات قوی برای پیگیری ندارد، می‌دانم که وازرتخانه دارد اما این وزارتخانه دارای ارتباطات قوی نیست که میتواند با مشارکت سازمان صداوسیما این ارتباطات را پیوسته و مستحکم کند. همچنین شان شبکه جام‌جم باید رعایت شود و یک جایگاه خوبی مثل سابق پیدا کند چرا که مخاطبان قبلی خاطرات خوبی دارند و تعامل حتما ارتباط سازنده‌ای است و برای آینده این رسانه حرکت مثبتی خواهد بود. پایگاه خبری صبا sabakhabar.ir389548
منتشرشده در پایگاه خبری صبا، تاریخ ۲۹ شهریور ۱۴۰۲
چند روزی است که شبکه خبر و احیانا بعضی شبکه های دیگر تصاویری از طرح های نیمه تمام در حال پیگری و اقدام در شهرهای مختلف را با درصد پیشرفت کار به نمایش میگذارند .
نمایش کارهای نیمه تمام در حال پیگیری سوژه خبری خوبی است ،لا اقل به اینصورت که سوژه تصویری مورد نظر ،در زمان طولانی بطور ثابت در گوشه قاب تلویزیون به نمایش درآید سابقه ندارد.( فارغ از اینکه چه تاثیری میتواند داشته باشد .) اما لازم است اگرقرار است گزارشی به مردم ارایه شود ، گزارش کامل و همه جانبه باشد ، این طبیعی است که سهم یک فعالیت عمرانی تاثیرگذار در منطقه ای از کشور بیش از یک خبر اتمام و بهره برداری است ،لذا به اصل موضوع نقدی وارد نمیکنیم ،اما برای ارایه شفاف گزارش باید همه جوانب کار دیده و ارایه شود ، مواردی از قبیل اینکه طرح از کی شروع شده ، طی دوسال دولت سیزدهم چه پیشرفتی داشته است و چه زمانی قرار است تمام شود . یکی از طرح های معرفی شده مورد اشاره سد خرمرود است سدی مابین شهر تویسرکان و شهر همدان ، ذیل تصور نوشته شده بود با ۷۰ درصد پیشرفت ، مورد دیگر تصویر بیمارستان ۹۶ تختخوابی در شهرستان بافق یزد بود که ذیل تصویر پیشرفت بیش از ۹۰ درصد زیر نویس شده بود . جالب این بود که برای هر دو تصویر که ساعت ها بخشی از تصویر صحفه نمایش تلویزیون را به خود اختصاص داده بودند ، هیچگونه تحرکی ، فعل و انفعالی ، رفت و آمد یا ساخت و سازی دیده نمی شد ، شاید دقایق مختلفی که تصاویر را مشاهده کرده ام این چنین بوده و در سایر اوقات تحرک و پویایی دیده می شده ، آخر تصویر چند ماشین سنگین در دل جاده ای بی نشان ، ایستاده و غالبا غیر متحرک چه نیازی به نصب دوربین و ابزار ارسال فیلم و تصویر زنده دارد ، یا بیمارستانی که هر ده دقیقه یا بیشتر تصویر فردی در حال عبور از کنار آن نشان داده میشود ، میخواهد چه مطلبی را به بیننده منعکس و اطلاع رسانی کند .؟!
گاهی یک سوژه خوب به دلیل ناپختگی در تهیه و پخش تبدیل به ضد تبلیغ میشود ،لا اقل در موردی که نمایش داده شد زحمت تیم های اعزامی ارسال و پخش تصویر زنده لازم نبود . طبعا اگر از مراحل کار ، جنب و جوش واقعی ، کارهای انجام شده، درصد پیشرفت کار و زمان بندی اتمام پروژه عمرانی گزارش تهیه می شد ،بررسی جامع تر،هزینه ها کمتر ، ، در نتیجه محصول کار مستند و تاثیر گذار تر ارایه میشد.
شبکه جهانی جام جم که ۲۶ سال پیش بنابر نیاز بخش عظیمی از مخاطبان ایرانی خارج از کشور همچنین بسیاری از فارسی زبانان آنسوی مرزها به همت جمعی از کارشناسان و مدیران وقت صدا و سیما و با حمایت و مدیریت آقای دکتر علی لاریجانی در تاریخ ۲۶ آذرماه سال ۱۳۷۶ ، فاز اول آن در قالب کانال اروپا راه اندازی شده بود به تصمیم مدیریت فعلی صدا و سیما و در چهارچوب سیاست تحولی ! تعطیل یا کاملا محدود میشود . معاون سیما طی حکمی به مدیر فعلی شبکه جام جم به او حکم کرده است که کار انتقال شبکه را از بستر پخش ماهواره به اینترنت منتقل کند .
--- یکی از دلایلی که لا اقل در رسانه ها برای اقدام مذکور برشمرده شد، موضوع کم مخاطب بودن شبکه بود . مدیریت فعلی در کلان سازمان تا اینجای کار ، به تعطیلی بعضی فعالیت ها، قطع همکاری و اخراج تعدادی از مجریان و برنامه سازان که غالبا نسبت به سایرین از مطلوبیت کاری بیشتری برخوردار بوده اند اکتفا کرده است ،غافل از اینکه برای رسانه در حال فعالیت چاره ای جز مدیریت بهینه جاری همزمان برنامه ریزی کارشناسی برای وضع مطلوب نیست . مخاطبی که طی سالیان دراز به ارتباط و استفاده یک رسانه انس گرفته را نمیشود با انقطاع یک روند ۲۶ ساله و سپس جایگزین کردن ظرفیتی محدودو متفاوت و در بستری دیگر، حفظ کرد.
-- قطعا شبکه جام جم طی سالهای اخیر با تحولاتی که در امر رسانه شده ،نوع مدیریت کلان سازمان و کم توجهی به مقوله ایرانیان خارج ازکشور ، همچنین اعتراضات و مخالفت هایی که در محیط خارج شده با تغییر و ریزش مخاطب روبرو بوده است ، همانگونه که بنابر اعلام مدیریت فعلی صدا و سیما ، شبکه های داخلی نیزبه لحاظ میزان مخاطب نسبت به گذشته در وضع مطلوبی نیستند و مدت هاست که بنابر دلایل متعدد، مرجعیت بالای خود را از دست داده است ، براساس همین منطق و استدلال ، شبکه های متعدد و موازی داخلی نیز می بایست مشمول تعدیل شوند ،بنابراین به راحتی میتوان نیمی از شبکه های سراسری را تعطیل و از هزینه های موازی صرفه جویی کرد .
-- - سیاست چابک سازی در صدا و سیما اگر درست پیاده شود قطعا امری مطلوب است ، مشروط بر اینکه بررسی ها کامل باشد ، شناخت لازم وجود داشته باشد و متعاقب آن تصمیم درستی اتخاذ شده باشد ، اما آنچه که در فرآیند تصمیم گیری فعلی ،در وهله اول به نظر میآید کم اطلاعی مدیریت های جدید سازمان از مسیر طی شده است،بی اطلاعی یا کم اطلاعی از توفیقات فراوان گذشته شبکه ، طبع و نیازهای متفاوت مخاطبان خارج از کشور نسبت به داخل و انتظاراتی که ایرانیان از شبکه تعریف شده برای خودشان دارند .
-- متاسفانه طی سال های گذشته همه عوامل درونی و بیرونی دست به دست هم داده تا نوعی کم اهمیتی و بی توجهی نسبت به شبکه جهان جام جم اتفاق بیافتد و متعاقب آن به جای چاره جویی ، تقویت مدیریت ها،تغییر و تصحیح خط مشی ها افزایش پشتیبانی ها و حمایت ها، سیاست تغییر و محدود سازی جایگزین شود .
-- با کمال تاسف طی سالهای اخیر نوعی کم توجهی به کل مقوله ایرانیان مقیم خارج از کشور درابعاد گوناگون اتفاق افتاده است ، تشکل و نهادی رسمی برای این منظور وجود ندارد ، شاید نام اداره ای در وزارت خارجه یاسازمانی دیگر به میان آید ولی حقیقتا آنچنان که شایسته بوده و لازم است متاسفانه نه در دولت قبل و نه در دولت حاضر توجه جدی و ساز و کار لازم برای این منظور دیده نشده و همچنان وجود ندارد ، تصمیماتی چون تعطیلی یا محدود سازی شبکه جام جم نیز در همین راستا قرار دارد.